CHUYỆN XƯA-NAY MỚI NÓI - KỲ 94- hành quyết nàng Thơ trên sân Văn Miếu.

 Hàng năm mỗi độ Xuân về, các thi sĩ trong cả nước lại nô nức làm thơ Tết. Nói ra thật buồn, phần lớn nhà thơ chẳng phải do “hoa đào cười trong gió “  tức cảnh sinh…thơ mà chính là vì…nhuận bút báo Tết đều là tiền triệu trở lên, lâu nay đã là một thứ “quả thực” ngoài việc cống nạp cho các “cây đa cây đề”, còn thì chia cho các công tác viên tuỳ thân quen, hoặc trao đổi giữa hai toà soạn, anh in cho tôi thì tôi in cho anh,  hoặc có khi tệ hại hơn, ăn chia theo tỷ lệ giữa biên tập viên và nhà thơ.

Thơ Xuân có mùi “phong bì” vậy thật khó mà hay, huống hồ lâu nay bao nhiêu sự nhiễu nhương, quái đản sinh ra do nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa đã làm bạt cả vía Nàng Thơ nên thơ Xuân cũng giống như hoa giả vậy, dẫu có muôn hồng nghìn tía ma chẳng bói đâu ra một con ong, con bướm  bay tới “vờn cùng hoa”.

Trước hết các lão tHàng năm mỗi độ Xuân về, các thi sĩ trong cả nước lại nô nức làm thơ Tết. Nói ra thật buồn, phần lớn nhà thơ chẳng phải do “hoa đào cười trong gió “  tức cảnh sinh…thơ mà chính là vì…nhuận bút báo Tết đều là tiền triệu trở lên, lâu nay đã là một thứ “quả thực” ngoài việc cống nạp cho các “cây đa cây đề”, còn thì chia cho các cônhi sĩ sót lại từ thời tiền chiến đều có thơ đăng báo Tết :

    

  “Đường phố và tán lá

        Đều nung đậm hồn người

        Khi em là tất cả

        Thì gió trải : mùa tươi”

                                                  (Nguyễn Xuân Sanh)

Than ôi, còn đâu là “mầu thời gian xanh xanh” của thi sĩ “ đáy đĩa mùa đi nhịp hải hồ” của ngày xưa nữa. Thi sĩ của “Bên kia sông Đuống” cũng hô hoán lên nào là “đẹp tươi”, “phong độ” nào là “lấm tấm vui” :

     

         “ Khí tượng đầy tia nắng đẹp trời

           Bụi mưa nhăn nhở thả chim trời

          Mong em ấm lạnh vừa phong độ

         Anh cứ tầm xuân lấm tấm vui”

                                                    ( Hoàng Cầm)

                                        

mà vẫn phải nhờ tới “anh khí tượng” (dân gian gọi là “thằng khí gió”) để diễn tả mùa Xuân thì quả thực thi sĩ đã …hết lộc thơ. Lạ một điều là năm nay nhiều ông “chủ báo” bận rộn thế mà cũng bỏ thời giờ vàng ngọc ra làm thơ tết và lại tết ở…chùa. Chẳng hạn, ông Trưương Vĩnh Tuấn, Phó Tổng biên tập báo Văn Nghệ, liệu có phải đang lo bị thanh tra sờ gáy không mà :

“ Bâng khuâng đứng trước cửa thiền

Cầm bằng lấy sự bình yên trở về…”

Hoặc ông Tổng biên tập báo công an nhân dân, mấy hôm nay vừa được Nhà nước phong hàm cấp tướng công an, nhà thơ Hữu Ước cũng lo xa :

“ Mùa Xuân nào cũng cũ

Tiếng chuông chùa cũ hơn

Xuân và tiếng chuông chùa có bao giờ xa nhau …”

Xuân tết mà cứ nói chuyện “chuông chùa” với “cũ mới” thì hẳn đang lo chuyện gì khiến tâm bất an đây.  Ong Thiếu tướng công an, Cục trưởng Cục an ninh văn hoá Bộ công an  cũng làm thơ Tết :

“Vài cánh mai nở sớm

Báo hiệu mùa Tết đến

Giữa xứ sở ngàn hoa

Nhớ sắc đào quê xa…”

                                                 ( Khổng Minh Dụ)

Buồn cười nhất là các nhà phê bình lý luận cả đời chỉ bắt bẻ các nhà văn , nhà thơ viết sao cho đúng định hướng hiện thực xã hội chủ nghĩa thì năm hết tết đến cũng bỏ “lý luận” để làm thơ :

“ Xóm núi nằm trong thung sâu

Bốn bề sương toả

Thấp thoáng ngọn đèn

Chìm trong bóng đêm”

                                                      ( Hà Minh Đức)

Cũng may, Giáo sư tiến sĩ Phan Cự Đệ trong cặp bài trùng “ Đức – Đệ” , hai “lý luận gia” nòng cốt của Đảng chưa thấy làm thơ đăng báo tết không thì thành sự kiện của thơ tết Bính Tuất.

Các nhà thơ thuộc thế hệ “ chống Mỹ” cũng không chịu kém :

“ Thôi thì trời thẳm nước trong

Hãy chơi Đại Lải mấy vòng thuyền vui

Biết đâu chốc lát rong chơi

Sóng xuân lại thấy trang đời mở ra “

                                                    ( Phạm Tiến Duật)

“  Sông Hồng vỗ sóng, tôi nghe

Núi cao nên chẳng khuất che tầm nhìn

Màu hoa sắc cỏ tôi tin

Thiên nhiên năm tháng giữ gìn bền lâu…”

                                                 ( Nguyễn Đức Mậu)

Sang năm mới, chúc nhà thơ “ giữ gìn bền lâu” được …nhiệt tình làm thơ tết. Các thi sĩ trẻ “hậu hiện đại” thời @ tất nhiên cũng không chịu buông lỏng trật địa báo Tết cho thế hệ cha anh :

“ Ngồi trên đỉnh ngày

Nhắm mắt gọi không tên tuổi

Thề thốt yêu không lời nói

Phụ tình đêm bằng sương mai…”

                                               ( Phan Huyền Thư)

“Cành – khô –  rời – lá

Cố nuôi một nụ hoa

Trong mưa

Tiếng chim ca ngất trời”

                                                  ( Ly Hoàng Ly)

Quả thực nếu che đi tên tác giả, người ta có thể lẫn lộn thơ của “thế hệ @” với thế hệ “chống Mỹ và tiền chiến “ tạo nên tình trạng “tam đại đồng đường” trong nền thi ca của nước Cộng hoà XHCN Việt Nam .

Qua tết , ngoảnh đi ngoảnh lại đã tới tết nguyên tiêu, tới “Ngày thơ Việt nam “ lần thứ 4 hiện đã trở thành một ngày “quốc lễ”.

Gọi là “quốc lễ” là vì có cả các nguyên thủ quốc gia Đỗ Mười, Nguyễn Khoa Điềm , Trương Quang Được ( Phó Chủ tịch quốc hội), Phạm Quang Nghị ( Bộ trưởng Bộ văn hoá & thông tin) …tới dự. Rất tiếc, năm nay Ban tổ chức không mời mấy ông Bộ trưởng Bộ công an, Viện trưởng Viện kiểm sát, Chánh án Toà án nhân dân tối cao…bởi lẽ mấy ông đó  đều là người…”yêu thơ” (!) , nếu được mời nhất định sẽ tới  để thắt chặt mối quan hệ gắn bó giữa “bộ máy chuyên chính” với các nhà thơ của Hội.

Ngày hội thơ được mở đầu bằng chào cờ, quốc ca, kéo cờ thơ , biểu diễn những bài “quốc thi” như  bài thơ“Nguyên tiêu” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, bài thơ “Đất nước” của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, biểu diễn ca khúc “Mùa xuân nho nhỏ” của Trần Hoàn; sau đó là lễ thả thơ  của 50 nhà thơ tiêu biểu của Nhà nước. Tiếp theo màn trình diễn thả thơ là lễ kết nạp 40 hội viên mới vào Hội Nhà văn Việt Nam. Danh sách hội viên vừa được công bố, người thân và đồng nghiệp đã nhào lên sân khấu ôm hôn và tặng hoa khiến cho lễ trao thẻ hội viên bỗng chốc trở nên nhốn nháo.

Năm nay Ban tổ chức có sáng kiến chia “sân chơi” thành hai : “sân thơ già” gồm các lão thi sĩ , có “giao lưu”, có ngâm thơ, “sân thơ trẻ” dành cho thế hệ @. Trên sân trẻ ở bên nhà Thái Học, các thi sĩ thả sức tự “mác két tinh”, bởi vậy đã “mọc” lên rất nhiều “cây”. Mỗi cây thực ra là một cái bảng giống như bảng quảng cáo rất lớn trên đó tuỳ nghi “vẽ vời”. Chẳng hạn : cây Linh của Vi Thuỳ Linh có ảnh của cô cỡ lớn  và chữ “Famous” to tổ chảng, cây Tương tư của Phan Huyền Thư trình bầy tiếng nói của một người đàn bà luôn hết mình đắm say và trăn trở với những giây phút tương tư trong tình yêu,cây Mù của Dạ Thảo Phương, nổi tiếng với hai câu thơ :” Dưới chân ta/ Cả loài người say ngủ”, trên bức trướng thơ dài, cô còn tung ra 2 dấu chân nam và nữ, ban đầu chụm vào với nhau, về sau chỉ một dấu chân còn lại. Người xem đoán già đoán non: ám chỉ nỗi cô đơn? hay ám chỉ sự hoà nhập làm một của người nam và người nữ? Ngoài ra còn cây Không mùa của Bình Nguyên Trang, cây Nêu của Trần Nguyên Anh... Thường thường các thi sĩ chọn những câu thơ mình tâm đắc nhất để kẻ lên cây, nếu ai có sách “tồn đọng”, nôm na là sách ế thì mang ra bán tại chỗ tuy chẳng mấy người móc túi ra mua.

Để hỗ trợ cho “sân thơ trẻ” , còn có ông Nguyễn Thanh Sơn, Việt kiều mang tiền về nước mở  Công ty quảng cáo và truyền thông T&A, vừa rồi bị báo chí chửi xéo  lấy tư cách là nhà phê bình để “lăng xê” cây bút trẻ Nguyễn Thế Hoàng Linh lên cỡ…”thiên tài” chỉ nhằm để bán sách mà ông ta bỏ vốn ra in. Còn có cả 2 MC kiêm phê bình gia là  Phạm Xuân Nguyên và Nguyễn Thị Minh Thái làm hoạt náo viên cho thêm rôm ra. Ngoài ra còn có cả các ca sĩ như Nguyễn Vĩnh Tiến, Hồng Ngọc tới hát giúp vui…

Mặc dầu ngày hội thơ năm nay được nhận xét “ sinh động hơn, giàu chất thơ hơn”, nhưng xem ra hương hồn các cụ tiến sĩ trong Quốc tử Giám chứng kiến “cuộc hành quyết nàng thơ” trên sân nhà Thái học cũng phải buông một tiếng thở dài, đúng như báo điện tử Vnexpress  đã viết : “ xem thơ để  thấy ngậm ngùi cho thơ”…

 NT